అధిష్ఠానం తథా కర్తా

అధిష్ఠానం తథా కర్తా కరణం చ పృథగ్విధమ్। వివిధాశ్చ పృథక్చేష్టా దైవం చైవాత్ర పంచమమ్॥14॥ శ్రీమద్భగవద్గీత...అష్టాదశాధ్యాయము మోక్ష సన్న్యాస యోగము శ్రీ కృష్ణుడు అర్జునుడికి ఇంకా వివరంగా చెబుతున్నాడు.అర్జునా!మనస్సు,వాక్కు,శరీరాలతో మనిషి చేసే సమస్తము అయిన ఉచ్ఛ నీచ కర్మలకూ ఈ అయిదే కారణము.మనము గొప్ప పనులు చేసినా కారణం అవే.అలాగే నీచ,నికృష్టమయిన పనులు చేసినా ఆ అయిదే కారణము.ఆ అయిదు ఏందో మళ్ళీ చెబుతాను నీ కోసం,విను.అవి శరీరము,అహంకారము,పంచేంద్రియాలు,ప్రక్రియాపరము అయిన వివిధ కార్యాలు,పరమాత్మ.

పంచైతాని మహాబాహో

పంచైతాని మహాబాహో కారణాని నిబోధ మే। సాంఖ్యే కృతాంతే ప్రోక్తాని సిద్ధయే సర్వకర్మణామ్॥13॥ అధిష్ఠానం తథా కర్తా కరణం చ పృథగ్విధమ్। వివిధాశ్చ పృథక్చేష్టా దైవం చైవాత్ర పంచమమ్॥14॥ శ్రీమద్భగవద్గీత..।అష్టాదశాధ్యాయము మోక్షసన్న్యాస యోగము శ్రీకృష్ణుడు అర్జునుడికి ఇలా వివరిస్తున్నాడు.అర్జునా!సాంఖ్య శాస్త్రము ఏమి చెబుతుందో కూడా తెలిసుకుందాము మనము.అన్ని కర్మలకూ కారణం ఏందో ఈ శాస్త్రం మనకు విశదీకరిస్తుంది.శరీరం,అహంకారం,పంచేంద్రియాలు,ప్రక్రియాపరమైన వివిధ కార్యాలు,పరమాత్మ....అనబడే ఈ అయిదే,సమస్త కర్మలకూ కారణాలు అని సాంఖ్య శాస్త్రము చెబుతుంది.

అనిష్ట మిష్టం మిశ్రం చ

అనిష్ట మిష్టం మిశ్రం చ త్రివిధం కర్మణః ఫలమ్। భవ త్యత్యాగీనాం ప్రేత్య న తు సన్న్యాసినాం క్వచిత్॥12॥ శ్రీమద్భగవద్గీత..।అష్టాదశాధ్యాయము మోక్షసన్న్యాస యోగము శ్రీకృష్ఞుడు అర్జునుడికి కర్మఫలాల గురించి వివరిస్తున్నాడు.అర్జునా!మనము ఇప్పుడు రకరకాల కర్మల గురించి,త్యాగాల గురించి చెప్పుకున్నాము కదా!ఇక కర్మ ఫలాల గురించి మాట్లాడుకుందాము.ఇష్టానిష్ట మిశ్రమములు అని కర్మ ఫలాలు మూడు రకాలు ఉన్నాయి.కామన గల వారికి ఆ ఫలాలు,ఫలితాలు పరలోకంలో అందుతాయి.అదే మనము కర్మ ఫలత్యాగుల గురించి మాట్లాడుకుందాము.కర్మ ఫలత్యాగులకు యెప్పుడూ ఆ ఫలితాలు తగులవు.అంటే అంటవు.తామరాకు మీద నీటి బొట్టు చందాన ఉంటుంది.

న హి దేహభృతా శక్యం

న హి దేహభృతా శక్యం త్యక్తుం కర్మాణ్య శేషతః। యస్తు కర్మఫలత్యాగీ స త్యాగీ త్యభిదీయతే॥11॥ శ్రీమద్భగవద్గీత.।।అష్టాదశాధ్యాయము మోక్షసన్న్యాస యోగము శ్రీకృష్ణుడు భగవంతుడు.ఆయనకు మానవుల బలాలు,బలహీనతలు అన్నీ క్షుణ్ణంగా చెలుసు.ఆయన అర్జునుడికి ఇలా చెబుతున్నాడు.అర్జునా!దేహధారులకు కర్మలను అన్నిటినీ విడవటం అసాథ్యం.అది కూడని పని అని నాకూ తెలుసు.అందువల్ల నేను ఏమి చెబుతానో విని అర్థం చేసుకో.కర్మలను వదలడం పూర్తిగా మానవమాత్రులకు కుదరదు కాబట్టి,కనీసం కర్మఫలాన్ని వదులుకోగలగాలి.అలా కర్మఫలాన్ని వదలగలిగిన వాడే త్యాగి అని నా భావము.

న ద్వేష్ట్య కుశలం కర్మ

న ద్వేష్ట్యకుశలం కర్మ కుశలే నానుషజ్జతే। త్యాగీ సత్త్వ సమావిష్టో మేధావీ ఛిన్న సంశయః॥10॥ శ్రీ మద్భగవద్గీత...అష్టాదశాధ్యాయము మోక్ష సన్న్యాస యోగము శ్రీ కృష్ణుడు అర్జునుడికి సాత్త్విక త్యాగము గురించి విడమరచి చెబుతున్నాడు.ఎందుకంటే మంచి విషయాలు మళ్ళీ మళ్ళీ చెప్పాలి,అర్థం అయ్యేలా,మనసుకు హత్తుకునేలా చెప్పాలి.మనము కూడా ఆచరిద్దాము అనే తృష్ణ ఎదుటివారిలో కలిగేలా చెప్పాలి. అర్జునా!సత్త్వ గుణ ప్రధానంగా ప్రతి ఒక్కరూ వర్థమానులు కావాలి.అలా కావాలంటే మొదట ఆసక్తిని,ఫలాన్ని విడిచి కర్మలు చేయటానికి శ్రీకారం చుట్టాలి.ఇలా ప్రతి నిత్యం చేస్తూ,ఆత్మ జ్ఞానం పొందాలి.ఈ యజ్ఞంలో ఎలాంటి అనుమానాలకూ,సందేహాలకూ తావు ఇవ్వకూడదు.అలాంటి సందేహరహితుడు,ఆత్మజ్ఞాని దుఃఖాలను ఇచ్చే కర్మలను ద్వేషించడు.అంతేనా?అలాగే సుఖాలను ఇచ్చే కర్మలనూ ఆమోదించడు,ఇష్టపడడు.నిర్వికారంగా తన ధర్మాన్ని తాను పాటిస్తూ ముందుకు పోతాడు.

కార్యమిత్యేవ యత్కర్మ

కార్యమిత్యేవ యత్కర్మ నియతం క్రియతేఽర్జున। సంగం త్యక్త్వా ఫలం చైవ స త్యాగ స్సాత్త్వికో మతః॥9॥ శ్రీమద్భగవద్గీత..అష్టాదశాధ్యాయము మోక్షసన్న్యాస యోగము శ్రీకృష్ణుడు అర్జునుడికి త్యాగం అనేది సరిగ్గా ఎలా చేయాలో వివరిస్తున్నాడు.అర్జునా!ఇప్పుడే నీకు తామస,రాజస యోగాల గురించి చెప్పాను కదా!అలాగే వాటి వల్ల ఫలితం కూడా శూన్యం అని చెప్పాను కదా!ఇప్పుడు నీకు నేను సాత్త్విక త్యాగం గురించి చెబుతాను.ప్రతి ఒక్కరూ అది పాటిస్తే మంచిది.మానవుడు అనే ప్రతి జీవి శాస్త్రాలు చెప్పిన కర్మలను చేయాలి.అది తప్పించుకపనేదానికి కుదరదు.కానీ ఇక్కడ ఒక చిన్న కిటుకు ఉంది.మనము ఆ కర్మలయందు ఆసక్తి లేకుండా చేయగలగాలి.అంటే నిర్వికారంగా అన్నమాట.మనము చేసే కర్మలవలన మనకు సంక్రమించే ఫలితం పైన ఎలాంటి ఆశలు పెంచుకోకూడదు.అంటే ప్రతిఫలాపేక్ష లేకుండా చేయగలగటం నేర్చుకోవాలి.ఇలా ఆసక్తినీ,కర్మఫలాన్నీ విడవగలిగి,సత్కర్మలు చేయగలగాలి.అలాంటి త్యాగాన్నే సాత్త్విక త్యాగము అంటారు.

దుఃఖమిత్యేవ యత్కర్మ

దుఃఖమిత్యేవ యత్కర్మ కాయక్లేశభయాత్త్యజేత్। స కృత్వా రాజసం త్యాగం నైవ త్యాగఫలం లభేత్॥8॥ శ్రీమద్భగవద్గీత...అష్టాదశాధ్యాయము మోక్షసన్న్యాస యోగము శ్రీకృష్ణుడు అర్జునుడికి ఇంకా ఇలా చెబుతున్నాడు.అర్జునా!మూర్ఖత్వంతో చేసే త్యాగం తామస త్యాగం అని చెప్పాను కదా.ఇప్పుడు ఇంకో రకం త్యాగం గురించి చెబుతాను,విను.ఇక్కడ వీళ్ళు ఎక్కడ శరీరం అలుస్తుందో అని కలత చెందుతుంటారు.అందుకని శరీరకష్టానికి భయపడి వారు చేయాల్సిన కర్మలను చేయడం మానివేస్తారు.అంటే త్యాగం ముసుగులో పని దొంగలు అన్నమాట!దీనినే రాజస త్యాగము అంటారు.ఇలాంటి త్యాగాల వలన ఫలితం శూన్యము.కాబట్టి ఎవరమూ మన మన విధులను,చేయాల్సిన కర్మలను మానకూడదు.