ఇదం శరీరం కౌంతేయ

శ్రీభగవానువాచ.... ఇదం శరీరం కౌంతేయ క్షేత్రమి త్యభిధీయతే। ఏతద్యోవేత్తి తం ప్రాహుః క్షేత్రజ్ఞ ఇతి తద్విదః॥2॥ శ్రీమద్భగవద్గీత...త్రయోదశాధ్యాయము క్షేత్రక్షేత్రజ్ఞ విభాగ యోగము కృష్ణుడు అర్జునుడికి చెపుతున్నాడు.కౌంతేయా!మనకున్న ఈ దేహాన్ని క్షేత్రం అని అంటారు.ఈ క్షేత్రం గురించి తెలుసుకున్న వాడిని క్షేత్రజ్ఞుడు అని అంటారు.

ప్రకృతిం పురుషః చైవ

అర్జున ఉవాచ... ప్రకృతిం పురుషః చైవ క్షేత్రం క్షేత్రజ్ఞ మేవ చ। ఏతద్వేదితు మిచ్ఛామి జ్ఞానం జ్ఞేయం చ కేశవ॥1॥ శ్రీమద్భగవద్గీత...త్రయోదశాధ్యాయము క్షేత్రక్షేత్రజ్ఞ విభాగ యోగము అర్జునుడికి అనుమానంవచ్చింది.కృష్ణుడిని అడుగుతున్నాడు.కృష్ణా! ప్రకృతి అంటే ఏంది?పురుషుడు అంటే ఏంది?క్షేత్రము అంటే అర్థం కావటం లేదు.క్షేత్రజ్ఞుడు అంటే ఎవరు?జ్ఞానము అంటే ఏందో చెప్తావా? జ్ఞేయముకు అర్థం విశదీకరిస్తావా?

యే తు ధర్మ్యామృతమిదం

యే తు ధర్మ్యామృతమిదం యథోక్తం పర్యుపాసతే। శ్రద్ధధానా మత్పరమాః భక్తాస్తేఽతీవ మే ప్రియాః॥20॥ ఇతి శ్రీమద్భగవద్గీతా సూపనిషత్సు బ్రహ్మవిద్యాం యోగశాస్త్రే శ్రీకృష్ణార్జున సంవాదే భక్తియోగో నామ ద్వాదశోఽధ్యాయః కృష్ణుడు చెపుతున్నాడు.అర్జునా!నేను చెప్పాను కదా ధర్మాన్ని ఎలా అనుష్టించాలో.ఇది కష్టమే కానీ ఆచరించాలి.దీనిని విశ్వసించాలి.నన్నే నమ్మి ఉపాసన చెయ్యాలి.పైన పేర్కొన్న విథివిథానాలను నమ్మి,ఆచరించేవాడు నాకు మిక్కిలి ప్రియమయిన భక్తుడు. ఇట్లు ఉపనిషత్తు,బ్రహ్మవిద్య,యోగశాస్త్రముగా పేరొందిన శ్రీకృష్ణార్జున సంవాద రూపమయిన భగవద్గీతలో భక్తియోగమను పండ్రెండవ అధ్యాయము సమాప్తము.

సమశ్శత్రౌ చ మిత్రే చ

సమశ్శత్రౌ చ మిత్రే చ తథా మానావమానయోః। శీతోష్ణ సుఖ దుఃఖేషు సమ స్సంగ వివర్జితః॥18॥ తుల్యనిందాస్తుతి ర్మౌనీ సంతుష్టో యేన కేనచిత్। అనికేతః స్థిరమతిః భక్తిమాన్ మే ప్రియో నరః॥19॥ శ్రీమద్భగవద్గీత...ద్వాదశాధ్యాయము భక్తి యోగము కృష్ణుడు ఇంకా ఇలా చెపుతున్నాడు.శత్రువులు అయినా,మిత్రువులు అయినా మనం ఒకేలాగా చూడగలగాలి.ఆఖరికి మనంఅందరం ఒకటే కదా!మనలని గౌరవించినా,అవమానపరిచినా సహేతుకంగానే తీసుకోవాలి.చలి అయినా వేడి అయినా సమంగా చూడాలి.ఎండైనా,వానైనా ఒకేలాగా భావించాలి.కష్టాలను,సుఖాలను జీవితంలోకి ఒకేరకంగా స్వీకరించాలి.సుఖాలు వస్తే అంతా మనగొప్పే అని అనుకొని గర్వానికి పోవడం,కష్టాలు వస్తేఅంత వేరేవాళ్ళ తప్పు అని నిందవేసి కృంగిపోవటం మానుకోవాలి.కోరికల చిట్టాను బాగా తగ్గించాలి.కోరికలకు దూరంగా,వీలయితే అసలు లేకుండా ఉండాలి.మనంఅల్ప సంతోషులుగా ఉండాలి.అంటే దొరికిన దానితో తృప్తిగా జీవించడం నేర్చుకోవాలి.మౌనమే ఆభరణంగా ఉండాలి.స్థిరంగా ఉండాలి.సుస్థిరచిత్తంతో ఉండాలి.ఇలాంటి భక్తుడే నాకు ఇష్టుడు,ప్రియుడు.

యో న హృష్యతి న ద్వేష్టి

యో న హృష్యతి న ద్వేష్టి న శోచతి న కాంక్షతి। శుభాశుభ పరిత్యాగీ భక్తి మాన్య స్స మే ప్రియః॥17॥ శ్రీమద్భగవద్గీత..ద్వాదశాధ్యాయము భక్తియోగము భగవంతుడు ఇలా చెపుతున్నాడు.అర్జునా!నాకు లెక్కలు వేసుకునే వాళ్ళు వద్దు.ఏమి లెక్కలు అని అడుగుతావా? చెపుతాను విను.సంతోషం దుఃఖంకి లెక్కలు వేసుకోకూడదు.ఇది శుభం,అది అశుభం అని వ్యత్యాసం చూపించకూడదు.ఏది సుముఖం,ఏది వ్యతిరేకం అనే తేడాలు,గణనం వేసుకోకూడదు.ఈ లెక్కలలో ఎవరికి నూటికి సున్నా వస్తుందో,వారే నాకు ప్రియమయిన భక్తులు.అంటే మన జీవితాలలోకి తొంగిచూసే ప్రతి విషయాన్ని మనస్పూర్తిగా స్వీకరించగలగాలి.ఇది ఎక్కువ,అది తక్కువ,ఇది కష్టం,అది ఇష్టం అని వేరువేరుగా చూడకూడదు.

అనపేక్షః శుచిర్ధక్షః

అనపేక్షః శుచిర్దక్షః ఉదాసీనో గతవ్యథః। సర్వారంభ పరిత్యాగీ యో మద్భక్తస్స మే ప్రియః॥16॥ శ్రీమద్భగవద్గీత...ద్వాదశాధ్యాయము భక్తి యోగము కృష్ణుడు ఇంకా ఇలా చెపుతున్నాడు.అర్జునా!నా భక్తుడు ఎలాంటి కోరికలు లేనివాడు అయివుండాలి.అంతేనా!అతని మనస్సు కూడా అద్దంలాగా తేటతెల్లంగా ఉండాలి.పరిశుద్ధమయిన మనసు కలిగి ఉండాలి.సమర్థవంతంగా ఉండగలగాలి.ఇన్ని వున్నా తటస్థంగా ఉండగలగటం నేర్చుకోవాలి.దిగులు,విచారం,అన్యాసక్తంగా ఉండకూడదు.వ్యాకులమయిన మనసుతో ఉండకూడదు.ఎలాంటి ఫలితం ఆశించకుండా తన కర్మలను,కర్తవ్యాలను చేసుకుంటూ పోతుండాలి.అంటే కర్మఫల,కర్తృత్వఫల రహితుడుగా ఉండాలి.అట్లాంటి వాడే నాకు ప్రియమయిన భక్తుడు.

యస్మాన్నోద్విజతే లోకో

యస్మాన్నోద్విజతే లోకో లోకాన్నోద్విజతే చ యః। హర్షమర్షభయోద్వేగైః ముక్తో యస్స చ మే ప్రియః॥15॥ శ్రీమద్భగవద్గీత...ద్వాదశాధ్యాయము భక్తి యోగము కృష్ణుడు అర్జునుడికి తన మనసులో మాట చెపుతున్నాడు.అర్జునా!నాకు అందరి కంటే ఎవరు ఇష్టమో తెలుసా?అతను లోకంలోని ప్రాణికోటిని భయభ్రాంతులకు గురి చేయకూడదు.అట్లా అని తాను కూడా లోకానికి భయపడకూడదు.సుఖదుఃఖాలకు,ఆనందం,ద్వేషం,అసూయలకు అతీతంగా ఉండాలి.భయాందోళనలకు దూరంగా ఉండాలి.చిత్తచాంచల్యానికి ఆమడ దూరంలో ఉండాలి.ఇలాంటి మోహ,తామస గుణరహితుడు నా మనసుకు దగ్గర అవుతాడు.